เครื่องปั้นดินเผา
ชุมชนเครื่องปั้นดินเผาโมคลานเป็นชุมชนโบราณที่ตั้งอยู่บนสันทรายเก่าห่างจากโบราณสถานโมคลานมาทางทิศเหนือราว 100 เมตร ในอดีตกาลประมาณการว่ามีพื้นที่กว่า 100 ไร่ที่เคยเป็นแหล่งอุตสาหกรรมเครื่องปั้นดินเผาพื้นเมืองของภูมิภาคนี้ ก่อนที่เครื่องเคลือบจากประเทศจีน และเครื่องชามสังคโลกสมัยสุโขทัยจะเข้ามาครองตลาด
สิ่งมหัศจรรย์ใจคือ ช่วงเดินลัดเลาะเส้นทางวัดร้างจันทร์ วัดร้างดูก วัดโมคลาน ตลอดจนถึงบริเวณอันกว้างใหญ่ไพศาลนี้เต็มไปด้วยเนินดินขนาดใหญ่ที่ทับถมด้วยเศษภาชนะดินเผา ช่วงเดินเลียบสายน้ำแห่งคลองมะยิงจะเห็นเศษภาชนะดินเผาผุดให้เห็นอยู่เนืองๆจนชุมชนแห่งนี้ขนานปรากฏการณ์นี้ว่า “พิพิธภัณฑ์สายน้ำแห่งคลองมะยิง”
ชาวบ้านหาวิธีคลายความสงสัยจึงพากันขุดเนินดินทราบว่าคือเตาเผาแบบดั้งเดิม(Primitive)แบบหนึ่งของโลก ซึ่งเป็นต้นแบบของเตาเผาแบบระบายความร้อนขึ้น(Updraught Kilns) ซึ่งสืบทอดภูมิปัญญาบรรพบุรุษในการใช้ดินจอมปลวกมาก่อเตาเผารักษาความคงทนและเก็บอุณหภูมิอย่างคงที่และยืดเวลาอย่างยาวนานจนถึงปัจจุบัน เรียกว่า เตาหลุม(Pit or Cave Kilns)
จากการขุดค้นพบว่ามีเศษภาชนะดินเผาที่ทับถมอยู่ชั้นลึกมาก และพบภาชนะดินเผารุ่นเก่าเนื้อแกร่งมีลวดลายแปลกๆจำนวนมากซึ่งไม่มีให้พบเห็นในปัจจุบัน เช่น ลายขูดร่องแถวนอกประสมด้วยลายจุดประ ลายประทับเป็นรูปตัว S ลายประทับรูปต้นไม้ที่มีหัวยอดคล้ายหัวลูกศร เป็นต้น
ในอดีตใช้ดินจาก “ทุ่งน้ำเค็ม” ใช้ไม้ไผ่ฉากสับเป็นชิ้น ใช้แกลบข้าวหรือพืชผักเป็นเชื้อในการเผาให้ได้ออกซิเจนสันดาป(Oxidation) ใช้แป้นหมุนซึ่งที่นี่เรียกว่า “มอน” แบบชิ้นเดียวและ 2 ชิ้น มีน้ำประสานซึ่งที่นี่เรียกว่า “น้ำเขลอะ” ชุบผ้าลูบไปตามผิวภาชนะตามรูปทรง ตกแต่งผิวภายในด้วย “ลูกเถอ” ขัดมันด้วย “สะบ้า” และตกแต่งภายนอกแบบตีให้เป็นลาย หรือกดลาย ทั้งนี้ในปัจจุบันมีการฉลุลาย การลงน้ำสีในเนื้อดิน การเพ้นท์สี ตลอดจนถึงการประยุกต์ต่างๆ
ความภาคภูมิใจต่อเครื่องปั้นดินเผาโบราณบนผืนดินอันกว้างใหญ่ไพศาล ตลอดจนถึงการรักษากรรมวิธีในการผลิตตราบจนทุกวันนี้
อนุชนรุ่นหลังราว 5 หลังคาเรือน คณะผู้บริหาร คณาจารย์และนักเรียนโรงเรียนโมคลานประชาสรรค์ ตลอดจนถึงองค์กรต่างๆในชุมชนท้องถิ่นพร้อมใจกันสืบสานหัตถศิลป์เครื่องปั้นดินเผาพื้นบ้าน ชุมชนโมคลาน อ.ท่าศาลา จ.นครศรีธรรมราช ให้อยู่เคียงคู่กับชุมชนตลอดไป
บริการ
– การเดินทาง
- เดินชมทัศนียภาพเส้นทางดินอุตสาหกรรมเครื่องปั้นดินเผาโบราณ
- ล่องเรือชมร่องรอยหม้อดินเผาเลียบคลอง ตระการตากับพิพิธภัณฑ์เครื่องปั้นดินเผาบนสายน้ำแห่งคลองมะยิง
– ที่พัก(โฮมสเตย์, โรงแรม)
- บ้านย่าแฉ
- บ้านย่าเก็บ
– ครัวชาวบ้าน
- บ้านก๊ะเด๊ะ
พื้นที่อำนวยความสะดวก
- วัดโมคลาน
- มัสยิด….
- คลองมะยิง
- คลองโต๊ะเน็ง(คลองโมคลานหรือคลองควาย)
ปริทัศน์โปรแกรม
ศูนย์นวัตกรรมชุมชนเพื่อการพึ่งตนเองเครื่องปั้นดินเผาชุมชนโมคลาน อ.ท่าศาลา จ.นครศรีธรรมราช แบ่งออกเป็น 2 พื้นที่ คือ
- พื้นที่บ้านมะยิง : เดินชม Maying Pottery Gallery แป้นหมุนโบราณ(มอน) เตาเผาโบราณ เดินเลียบวัดร้างจันทร์ วัดร้างดูก ชื่นชมจินตนาการชุมชนโมคลานติดเลบนสันทรายเก่า ตลอดจนถึงเรื่องราวการเปลี่ยนแปลงทางภูมิ-ประวัติศาสตร์ …ต่อด้วยการขึ้นรูปดินพื้นฐานด้วยมอน การตกแต่งลวดลายด้วยการตีไม้/กดลายบนเนื้อดิน การตกแต่งลวดลายด้วยสีบนเนื้อดิน การฉลุลาย เทคนิคเผาแบบโบราณ
- พื้นที่โรงเรียนโมคลานประชาสรรค์ : เดินชม Mokhalan Prachasan Pottery Gallery สาระความมหัศจรรย์ของดินชุมชน อาทิ ดินเหลืองขมิ้น ดินขาวขุ่น ดินอมส้ม ดินอมแดง และดินเขียวขุ่น(จากการทับถมบ่มดินตามธรรมชาติในพื้นที่ชุมชนโมคลานบริเวณจุดต่างๆที่แตกต่างกันไป อาทิ หัวเขื่อน ท้ายป่า ชายนา สันทราย และชายคลอง ตามลำดับ) ต่อด้วยการเลื้อยเล่นเส้นดิน การปั้นดินประกอบงาน การปั้นดินล้อเลียน การปั้นดินผูกเรื่องราว การปั้นและร้อยลูกปัดดินเผา และการเพ้นท์สีบนดินเผา